Pensverzuring is een gekend probleem in de hedendaagse melkveehouderij en heeft een negatieve invloed op het dierenwelzijn en de portemonnee van de melkveehouder. Bij herkauwers gebeurt de vertering van het voer door bacteriën die aanwezig zijn in de pens. Hierbij komen vluchtige vetzuren vrij (VVZ). Deze vluchtige vetzuren bepalen in grote mate de pH van de pens. In gezonde omstandigheden is de productie van vluchtige vetzuren in evenwicht met de opname ervan door de penspapillen en ligt de pens-pH tussen 6 en 7. Geraakt dit evenwicht verstoord dan kunnen de VVZ zich opstapelen en de pens-pH doen dalen. Wanneer de pens-pH onder de 5,8 zakt spreken we van pensverzuring.

De meest voorkomende vorm van pensverzuring is subacute pensverzuring (SARA) waarbij de pens-pH minimum 5 tot 6 uur per dag onder 5.8 zit. De symptomen zijn divers en niet altijd even uitgesproken. Zo ziet men bij koeien met SARA vaak een gedaalde voeropname, een daling van het melkvetgehalte, daling van de melkproductie, verminderde herkauwactiviteit, platte mest en een dof haarkleed.

Dieren aan het begin van de lactatie zijn gevoeliger voor SARA doordat hun pens nog niet aangepast is aan een krachtvoerrijk rantsoen. De penspapillen die zorgen voor de opname van VVZ verkleinen geleidelijk aan wanneer, zoals in de droogstand, krachtvoer-arme rantsoenen aangeboden worden en ontwikkelen zich weer sterker wanneer krachtvoerrijke rantsoenen opgenomen worden.

Het probleem met pensverzuring is dat het stellen van een diagnose niet altijd eenvoudig is. Het meten van de pens-pH is dan ook geen evidentie. De beste manier om te bepalen of dieren lijden aan SARA is via pensbolussen die langere tijd (bijvoorbeeld 50 dagen) zeer frequent de pens-pH meten. Het nadeel is echter de kostprijs waardoor ze zelden of nooit gebruikt worden in praktijkomstandigheden. Daarom wordt er gezocht naar alternatieven om SARA-gevoelige dieren te kunnen karakteriseren en monitoren.

Een veelbelovende manier is via het vetzuurprofiel van de melk. Daarover schreven we reeds meer in dit artikel. Onderzoek heeft nu ook aangetoond dat er verschillen zijn in de ligtijd, eettijd, activiteit en penstemperatuur tussen koeien die in hoge of lage mate gevoelig zijn voor pensverzuring. Dit schept mogelijkheden voor het monitoren en individueel bijsturen van SARA-gevoelige dieren.